Schilder

In de zeventiende eeuw was de Republiek der Nederlanden vergeven van de schilders. De bekendste, die we nu nog kennen, zoals Rembrandt en Vermeer, waren daar maar een klein deel van. Er waren er duizenden.

Dat was maar goed ook, want bijna iedereen wilde wel wat aan de muur. In ieder geval in de steden, waar veel ambachts- en kooplieden graag een schilderij kochten. Dan hoorde je erbij. Vaak was dat een al bestaand schilderij en soms werd het gebruikt om een schuld af te lossen. In mijn boek Een vindingrijk man betaalt de vrouw van Vermeer op deze manier de rekening van de stoffenwinkel van Leeuwenhoek.

Degenen die het konden betalen, gaven schilders opdrachten. Het liefst voor iets waarop zij zelf afgebeeld stonden. En/of hun vrouw, kinderen, hond of huis. In Den Haag, ook toen al het regeringscentrum, was er daarom werk genoeg. Prinsen, edelen, rijke kooplieden, regenten, zeeadmiraals en andere legerleiders lieten zeer geregeld hun portret schilderen. Al was het maar om naar elders te sturen, zodat men daar wist hoe je eruit zag. In de jaren 1630 tot 1650 was er één schilder die de meeste opdrachten in de wacht sleepte.

Gerard van Honthorst was zijn naam. Hij was geboren in Utrecht en had gestudeerd in Italië. Hij werd zeer beïnvloed door Caravaggio en zijn lichtgebruik. Op de schilderijen van Honthorst is het vaak avond en speelt licht, meestal kaarslicht, een grote rol. Hij was in zijn eigen tijd al een internationale beroemdheid. Dat kwam vooral door zijn portretten.

In Den Haag opende hij een groot atelier, waar hij, geholpen door zijn leerlingen, iedereen die meetelde in de Hofstad portretteerde. Meestal als zichzelf, maar soms werden zijn modellen afgebeeld als Bijbelse of mythische personages. Op het schilderij hierboven is dat Diana, de godin van de jacht.

Maar het is ook een portret van Louise Hollandine van de Palts. Zij was de dochter van de voormalige koningin van Bohemen, die in die tijd groot hof hield in Den Haag. Louise was één van haar dertien kinderen en de meesten van hen kregen schilderles van Honthorst. Want leren schilderen hoorde bij de adellijke opvoeding en in het atelier van Honthorst was ook veel plaats voor zulke leerlingen.

Louise Hollandine schilderde dus ook en zij was één van zijn betere pupillen. Er zijn schilderijen van haar bekend, en soms is het niet duidelijk of een werk van Honthorst is, of van de prinses. Maar een vrouw was het meestal niet toegestaan als kunstenaar de kost te verdienen. En een prinses al helemaal niet.

Maar het maakt haar leven wel interessant genoeg om een boek over te schrijven.